Hendaiako Gure Ikastola, Beskoitzeko ikastola, Ziburuko Kaxkarotenia ikastola… 2015ean, oraino, zenbat buruko min euskaraz normaltasunez ikasi ahal izateko?

Uztaritzeko Herriko Etxeak euskara ofizial izatea erabaki, eta auzitegira! Baina agintariak hor daude gu lasaitzeko: Seaskak baditu laguntzak, badauka akordioa Frantziako Hezkuntzarekin, hor daukagu Euskararen Erakunde Publikoa…

Bai, baina euskarari oztopoak ezartzen zaizkio gaur egun ere, eta Frantziako Estatuarekin dauden hitzarmenek edota Euskararen Erakunde Publikoak ez daukate indarrik oztopo horiek behin betiko ezabatzeko. Frantziak euskara desertuan bizitzera kondenatu zuen aspaldi; eta egarriz hiltzekotan zegoen unean, euskaldun batzuk oldartu ziren. Orduan, ur tanta bat eskaini zion Frantziak, ezpainak bustitzeko doia. Batzuek uste izan zuten, beharbada, ur xorta hori oasi bat zela, eta gero ura eta janaria ausarki emanen zizkigutela. Baina hurrupa horrekin konformatu behar; Frantziak hori erabiltzen du aitzakia gisa, euskararekiko daukan zorra kitatu duela sinetsarazteko.

Hiltzen ari denaren mina arintzeko neurriak dira laguntza horiek; ez dago eria salbatzea helburu duen zinezko politikarik. Eta ez badago horretarako politikarik, funtsezko arrazoia argi eta garbi da: eria hil dadin nahi da; eztiki, baina hil dadila. Frantziak mendeak daramatza bere nagusitasuna inposatu beharrez, eta horretarako menpean hartu dituen hizkuntzak suntsitu nahi ditu.

Erabili duen eta erabiltzen duen taktika nagusia da, hizkuntzaren eskubide kolektibo guztiak ukatzeaz gainera, sinetsaraztea euskarak ez duela ezertarako balio. Eta behin euskaldunek sinetsi zutenean euskarari uko egin behar zitzaiola mundu honetan zerbait lortzeko, lanaren erdia egina zuen. Orduz geroztik, euskaldunak berak bilakatu ziren kolonizatzailearen konplize, birusak kutsatu duena kutsatzaile bihurtzen den bezala. Barne kolonizazio bat da Frantziak Euskal Herriari egin diona, kolonizazio psikologiko bat.

Orain, euskararen aldeko neurriak egiten dituela sinetsarazten duen bitartean, euskara ahultzen segitzen du. Adibidez, kanpotik eskola publiko elebidunak garatzen ditu, eta barnetik baliabiderik ez die ematen, euskal adarra indargabetzeraino. Batzuek oraino ere uste dute, ordea, Frantziako Errepublikak bere eskola sakratua erabil lezakeela euskara salbatzeko, presio aski egiten bazaio…

Eskuineko besoarekin itotzen gaituen bitartean, Frantziak ezkerreko eskuarekin burua ferekatzen digu, lasai gaitezen. Azken urteetako neurriek ez dute euskara salbabidean jarri. Odol-hustea gelditu dela diote zenbakiek; beharbada ez delako odol anitz gelditzen: euskara gero eta arrotzagoa da karrikan.

Hain da arrotza, non duela mende erdi egituratu zen mugimendu abertzale politikoak nagusiki frantsesez komunikatzen baitu oraino ere. Mezuak erdaldunengana heldu behar direlakoan, euskara bigarren planotik ezin ateraz ari da. Beti Frantziari eskean eta Frantziaren baldintzetara egokiturik. Egoera itzulipurdika daiteke ala berantegi da? Ez ote gara agonia kudeatzen ari? Aterabidea, izatekotan, Euskal Herri osoak elkarturik eta estrategia bat adosturik jokatuz etorriko da.

Batzuek erran lezakete egoera ez dela hain beltza, botila erdi betea dela edo betetzen ari dela. Beste batzuek botila zulatuta ikusten dugu, ordea. Behar diren neurriak hartzeko, beharrezkoa da diagnosi errealistetatik abiatzea. Egiten den indarra eta haren emaitza ukatu gabe, eta Estatuen asmo eta eragin txarrak agerian utziz.

Eneko Bidegain, irakaslea

(www.berria.eus bidez)