Paul Bilbao izan da azken urteotan Hizkuntza Eskubideen Behatokiko zuzendaria. Iragan apirilaren 24an hartu zuen Bilbaok Xabier Mendigurenen lekukoa Kontseiluko idazkari nagusi gisa, eta Behatokian utzi duen hutsunea beteko du bihartik aurrera Garbiñe Petriati arbizuarrak. Hizkuntza Eskubideen Behatokiko 2009ko txostena emango dute ezagutzera bihar Gasteizen, eta bertan aurkeztuko da publikoki Behatokiko zuzendari berria. Argazkian duzue bera, Nafarroako Gobernuak euskarazko hedabideei zuzendutako dirulaguntzen murrizketa bortitza salatzeko egimdako agerraldi batean

Azken asteotan jakin dugu Eskolak Euskaldundu Herri Ekimenak guztiontzako eredu euskalduna aldarrikatzeko kanpaina abiatu duela Euskal Herri osoan zehar. Hala ere, euskara baztertzen duten eta euskalduntzea bermatzen ez duten ereduak inposatzen ari direnak ez daude geldi eta aipatu inposaketa egikaritzeko urratsak emanez jarraitzen dute. Azken albistea Jaurlaritzatik etorri zaigu; izan ere, hiru eleko eredu berria aplikatzen hasteko deialdia luzatu du Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako Gobernuak. Dagoeneko Jaurlaritzak eman du jakitera 445.000 euro emango dituela esperimentazio faseari ekiteko. Datorren ikasturtetik aurrera 40 ikastetxetan ezarriko den eredu berriak klase orduen  % 20a eskaintzen die euskara, gaztelera eta ingelerari, hurrenez hurren, eta geratzen den zatia ikastetxearen esku uzten du, euskararen presentzia %20an geratzeko arriskuarekin

 Lizarrako Remontival ikastetxe publikoko ikasleek "Euskal Herrian euskaraz" abestia abestu zuten bertako Euskara departamentuak antolaturiko Euskararen Astearen baitan. Aipatu ikastetxeko A ereduko irakasle batzuek kexa helarazi zieten zuzendaritzako kideei, Oskorriren abestiaren bi pasarteren inguruan: "Euskal Herrian euskaraz hitz egiterik ez bada bota demokrazia zerri askara" eta "Bada garaia noizbait dezagun guda hori gal edo irabaz" dira A ereduko irakasleen eta zenbait gurasoren haserrea eragin dutenak. Hala ere, D ereduko irakasleak ez dira kikildu eta Euskara Astea programatu bezala eraman dute aurrera. Lizarrako gurasoek esan digutenez, "normaltasun osoz, inoiz baino gogo handiagoarekin eta inoiz baino elkartuago" burutu dute egitasmoa

JON BOLLAR. UEMAko lehendakaria

Eusko Jaurlaritzak beste traba bat jarri digu euskaraz bizi nahi dugunontzat; zehazki, administrazioarekin harremanak euskaraz izan nahi ditugunontzat. Izan ere, Jaurlaritzak administraziorako azken lan eskaintza publikoan euskaraz jakiteko betekizuna murriztu du berriro ere, eta, horren ondorioz, lehen baino zailagoa izango da aurrez aurre izango dugun administrazioko langileak guri euskaraz egitea edo/eta agiriak euskaraz idaztea.

JOXE MANUEL ODRIOZOLA. Euskara iraksalea

Modernoa izan nahiak zoratu gaitu behin baino gehiagotan. Tradizioaren eta modernotasunaren arteko tirabirak herri eta gizaki guztiak harrapatu ditu noiz edo noiz, baina tirabira hori askoz bortitzagoa da herri menderatuetako herritarrentzat. Izan ere, gizarte modernoaren ongaitzak ez dira etorri jatorrizko herriaren burujabetasunean, mendeko egoerak sortzen dituen trauma eta gutxiagotasun sentimendu guztiekin batera baizik. Espainiarrak edo frantsesak ez du bere tradizioaren oinarrizko identitate-ezaugarri batzuekin -hizkuntzarekin, eta hizkuntzak dakarren guztiarekin, adibidez- eten beharrik izan bizimodu modernoaren trena hartzeko. Aldiz, mendeko herrian bizi den herritarrak bere tradizioarekin zerikusirik ez duen baldintza arrotzetan bereganatu ditu gizarte modernoaren tasunak eta keriak

Araba, Bizkaia eta Gipuzkoatik kanpo bizi eta aipatu herrialdeetara etortzen diren batxilergoko ikasleek ez dute euskaraz ikasi beharko. Hala dirudi bederen Isabel Celaá, Jaurlaritzako Hezkuntza sailburuak hartu azken neurriari erreparatuz gero. Iragan legegintzaldian Tontxu Camposek zuzentzen zuen sailak antzeko neurri bat jarri zuen abian; haren arabera, urte baterako hiru herrialde horietara zetozen batxilergoko ikasleek ez zeukaten euskaraz ikasteko eta bere euskara maila ebaluatzeko derrigortasunik, baina urte betez gaindi geratzekotan ikastetxeak bi urterako programa berezia eskura jarri ondoren beste ikasleen euskalduntze erritmoetara egokitu behar zen

Milaka euskaltzalek hartu zituzten Iruñeko karrikak iragan larunbatean euskaraz bizitzeko eskubidea aldarrikatzeko borondatearekin. "Nafarroan euskaraz bizitzeko eskubidea" lelopean bildu ziren milaka euskaltzaleek ozen adierazi zuten herri euskalduna erdiesteko bidean egiten duten hautua, eta giza-olatu zabala osatu zuten. Iñaki Lasa Kontseiluko kidearen esanetan "Iruñean inoiz euskararen alde egin den manifestaziorik jendetsuena" izan zen larunbatekoa. Kolore eta doinu anitzek alaitu zuten euskaltzaleen ibilbidea, baina bakarra izan zen irudia: euskaraz bizi nahi duen herria.

XABI CASTRO GONZALEZ. Administrazioan Euskaraz Taldeko kidea

Nafarroako Gobernuaren langile taldean 20.000 langile baino gehiago dago. Irakasleak alde batera utzita, bakarrik 208 lanpostutan beharrezkoa da euskara jakitea. Osasunbidean, hizkuntza eskakizuna duten 59 lanpostu daude «eremu euskaldunean». Horietan mailarik baxuena eskatzen da. Hezkuntzan, 120 lanpostuk dute hizkuntza eskakizuna, Euskarabidea eta euskaltegiko irakasleak barne. Hori da, nolabait, euskara irakaskuntzarekin lotzen delako. Hortik kanpo, euskaldunok ez omen gara bizi. Ondorioa garbia da: lanpostu ia-ia guztietan sartzeko ez da beharrezkoa euskaraz jakitea. «Eremu euskaldun» deitzen dioten horretan, ikastetxeak eta osasun etxeez gain, bakarrik postu batetan eskatzen da euskara. Nola jasoko dugu euskaldunok arreta euskaraz? Nola funtzionatuko du euskaraz Nafarroako Gobernuaren Administrazioak? Datu horiek ikusita, bidea benetan luzea izango da. 

IÑAKILASA. Kontseiluaren ildo politiko-instituzionaleko arduraduna

Bizi nahi dut, euskaraz bizi, ez dakit bestela bizitzen eta ezin dut, hala ere, horrela bizi. Hemen bizi nahi dut, hemen ditu sustraiak euskarak, hemen ditut nik ere. Ez naiz bakarra, nahi hori duena, baina bakarra banintz ere, bizi nahiko nuke, euskaraz bizi, nola bestela? Euskaraz bizi nahi dut, ez noizbait, aukeraren bat aurkezten denean hori baliatu, ez dut tarteka une eta leku jakinetan euskara erabili nahi, bizi nahi dut, euskaraz bizi nahi dut.

Iruñeko manifestaziora joateko aurki litezke hamaika arrazoi.   Jakina, hemen ezinen nituzke jarri guztiak, baina, batzuk, behinik behin, saiatu behar dut apuntatzen.