Garai batean *hitz egitea buruan ehundutako ideia bat hitzetara transkribatu, ahots-kordei kilimez dardar eginarazi, eta transkribapen hori aire bihurtzea zen. Hots bat sortzen zuten ideiek, hots, ahoskatu egiten ziren.  Elkarrizketak ere existitzen ziren; egungo informazio eta interes trasbaseak ez ziren aldebarreko jardun puntualak, jendeak hitz egitea maite zuen, *komunikatzea. Garai hartan ez ziren jaio orduko txertatzen diren egonkorgailu sentimentalak garunean, eta elkarren desoreka biokimiko eta hormonalen inguruan hitz egiteko geratzen ziren kafe baten aitzakian. Ahots-korden dardaratik eratorritako hots artikulatuek hartzailearen belarrietako zuntzekin topo egindakoan bulkada horiek kodetu eta garunean interpretatzen ziren, horrela lortzen zuten enpatia, feelinga eta *laguntasunaren espejismo bat sortzea. Horrela hobeto *sentitzen omen ziren, orduko gizakiek *arazoak izaten baitzituzten, eta erremedioak euren kabuz aurkitu behar izaten zituzten, egoeren dekodegailurik ez baitzegoen oraindik, harrigarria badirudi ere.

 

Garai hartan jendeak elkar *musukatzen zuen, elkar *laztandu, bizkarreko pare bat eman, eta *borroka ere egiten zuten, tarteka. Ez ziren aurreikusten errazak, une bakoitza *erabaki bat zein haientzat, aukera bat, hastear zegoen bide bat. Bizimodu malgua zuten, mugak buruak zeuzkaten, *pentsatzeko ohitura zutelako, baina zirrikituak bilatu zaleak ziren, eta malgutasun horrek egiten zituen ahul, irristakor, eta inperfektu. Buruko muga horiek kontrolatuagatik begiradarekin esan nahi ez zituztenak aitortzen zituzten, eta akats horren konponbiderako sortu ziren egun geure bisaien zati diren ionezko betaurreko belztuek. Bestalde, ezpain-ertzak aurpegia deformatzeraino goratzen zituzten *poza adierazteko, eta ispilu-efektuagatik aurrean zuten pertsonak gauza bera egiten zuen. Negar ere egiten zuten, egonkorgailu sentimentalik ez zutenez, sentsazioen gehiegizko irabiatzeak sortutako barne-beroa blaitu eta freskatzeko. Ureztatze sistema aski erabilgarria zen, bere garairako. 

 

Telepatiarik eta garun irakurgailu eta bidalgailurik ez zen orduan, eta esan bezala, *hitz egin egiten zuten. *Hizkuntza mordoa zituzten aukeran, batzuk besteak baino erabiliagoak(ez erabilgarriagoak), tamalez, mende haietan ez zuten ulertu bidalgailu edo hizkuntzek botere-harremanetan eta *nortasunean zuten eragina, eta bakantasunaren, berezitasunen eta lurraldekako nolakotasunen gainbehera horrek erein zituen egungo sistema berdintzaile eta globalizatuak, euren jatorrizko *desioaren kontrara, han-hemenka sortzen ziren eta status quoa kolokan jar zezaketen sasidiak desagerraraziz eta seriean egindako larrosen belaunaldia ureztatuz. Zer edo zergatik deitzen zaio belaunaldi berritzaile hari larrosen belaunaldia; edertasuna eta mesfidantza uztartzen zituztelako petalo estetiko eta defentsa-jokabide lehiakor arantzatsuek. Haiei, lurraldekako *hizkuntzak gutxiesti edo ahazturan erortarazi zituzten haiei, zor diegu egungo sistema memokratikoa. 

 

Haietako hizkuntza batek jakinmina piztu izan die maiz garai zaharrekiko interesa izan duten *zientzialari absurdoei. *Herrialde *zentsuratu batean *aske izateko helburua izan zuten bertako biztanleek, eta *utopia gisa ikusarazi zietenez, hala sinetsi, eta *menpekotasunak urratsez urrats hizkuntza eta nortasun hartaz geratzen zena urratu egin zuen. Bere garaian hormetan egiten ziren *pintadak urratzen zituzten bezala, arrastorik utzi gabe. Salbuespenetatik hasten dira *iraultzak, eta hizkuntza haren ikerketa ere salbuespen batetik hasi zen. Erabat ezabatu gabeko pintada batetik, arrastoa utzi zuen pintadatik. “EUS” ipintzen zuen horma zaharkitu hartatik, hain justu. *Oiartzunen topatu zuten urpekariek. Bertan egindako ikerketa-lanen ondorioz jakin zuten han hitz egiten zen hizkuntzaren berri. *Gizajo eta gajo batzuk tematu ziren hizkuntza haren gramatika, lexikoa, jatorria, izena...berreraiki eta berreskuratu nahian, erabat garaiz kanpo. Hizkuntzaren izenik ez zekitenez, pintada aurkitu eta ikertzaile batek galdetutakoak bataiatu zuen hizkuntza desagertu hura: “¿EUS qué era?” galde egin zuen ikerlarietariko batek bidalgailu digitalaz, eta geroztik gizaki guztien irakurgailuetan hitz berri gisa barneratu zuten hizkuntza hura: eusquéra. 

 

Harro leudeke hizkuntza hura erabili zutenak, hamar mende beranduago euren hizkuntza *historiaren parte dela baldin balekite.

 

 

HITZ DESAGERTUEN ESANAHIA:

*hitz egitea: bidalgailu eta hargailu digitalen aurretik erabiltzen zen sistema primitboa

*komunikazioa: botere-harremanak ahulagoak zirenean zerabilten interesezko jarduera

*laguntasuna: bi hargailu digitalen arteko interferentzia gutxi egotearen parekoa

*musu: bi ahok koreografiatzen zuten mugimendu zentzugabe eta zikina.

*desioa: egonkorgailu sentimentalik gabeko garaian gizakiak galbidera zeramatzana

*laztan: azal puska bat beste azal puska batekin igurztea zen

*sentitu: bihotza organu bonbeatzaile bat baino ez zela onartzen ez zutenean zerabilten aitzakia

*arazoak: sinplifikagailu sentimentalen sortze arrazoia

*gizarajo/gajo:ameslari

*borroka:*disidentziaren ahalegin alferra

*disidentzia: pentsatzeko joera duen gutxiengoa

*erabaki: aginduen abiapuntua

*pentsatu: gaitz psikologiko larria

*poza:gaitz psikologiko euforikoa, lan-indarren emankortasuna gutxitzen duena 

*hizkuntza: hitz-multzo mugatuak, egungo bidalgailu digitaletan zenbakiak liratekeenak

*nortasuna:gizartearen hondamendiaren motibo abstraktu eta sinplifikaezina

*zientzialari: hargailu digitalen jakintza absoltuaz haratago egiak asmatzera jolasten diren zoroak

*herrialde:mundu zati

*zentsura: egonkortasuna ez apurtzeko ukatu beharrekoa ezabatzeko funtsa

*aske: deskontrolatua, kaotikoa, deliktiboa

*utopia: helburu bat betetzeko indarrik edo nahirik ez duenak helburuari jartzen dion izena

*menpekotasun: sistemaren oinarria,ongizatea

*pintada: delitua, adierazpen askatasunaren artikuluan zehaztua

*iraultzak: bulkada kolektibo irrazionalak

*EUS: Pirineoek, Espainiak eta Frantziak zatitu izan zuten lurraldea

*Oiartzun: Garoñako zentrala lehertu zenean desertifikatutako eta gerora urpean geratutako zonaldea, 49944949/88888887 koordenadatan.

*historia: iraganetik ezabatzen ez diren datu bakanen moldaketa.