Kronika Gara egunkarian

Igone Lamarain EHEko kideak irakurritako testua:

Hizkuntzalaria, idazlea, pentsalaria, soziolinguista, abertzale intelektuala, aitzindaria, konprometitua, koherentea, ezinbestekoa zen, izan da Txillardegi. Eta, gainera, ideiak eta norabidea oso argi zituen.

“Estatu batekin, agian, euskara ez da salbatuko; baina estaturik gabe ziur ezetz” esan zuen berari egindako azken elkarrizketetako batean.

Bere lurraldean beharrezkoa ez den hizkuntza oro desagertu egiten dela argi zeukan, eta hori ez gertatzeko euskarak lehentasunezko estatusa behar duela bere lurralde osoan. Legeen eta prestigioaren bitartez lortu beharrekoa. Eta, noski, hizkuntza-politikaren bitartez arlo guztietan nagusi izateko neurriak ere hartu behar dira. Baina frantziar eta espainiar estatuek, euren konstituzioekin, ez digute horretarako aukerarik ematen. Horregatik behar du burujabe izan Euskal Herriak. Euskararen beharrezkotasuna ukatzen duten legeek hizkuntzaren desagerpena daramatelako, berak gehitu zuen moduan.

Baina aldaketa horiek denak bultzatzeko herri honek euskaraz bizitzeko hautua egin behar du. Eta gutako bakoitzak ere, asimilazioak gugan eragindako jokabideez jabetu, eta harro, horren alde egin behar du.

Txillardegik berak egin zuen moduan, horrenbeste ezaugarriren artean militantea, euskararen militantea eta ekintzailea nabarmentzekoak dira. Berak, konbentzimendu osoz, euskaldun izatearen harrotasuna eguneroko jardunaren erdigunean kokatu zuen.

Eta edozein izanda ondorioa, edo koste politikoa zein pertsonala, beti lehenetsi zuen euskara eta herri euskalduna. Printzipio politikoen gainetik jarri zuen euskara, ez bakarrik kartzela edo zigorra ezagutuz. Askotan ez dira oso gustukoak edo onartuak izan bere irakurketak eta ekarpenak berak parte hartu duen mugimenduetan.

Honen adibide dugu Euskal Herrian Euskaraz mugimendua sortzeko erabakia. Askatasunarekiko esperantzaz beteriko garaian sortu zuten EHE hainbat ekintzailek, tartean Txillardegi. Esperantza eta ilusio garai horretan euskarari eta herri euskaldunari dagokion erdigunea emateko. Orduko mugimendu politikoen hutsunean eragiteko.

Eta garai berri honetan Euskal Herrian Euskarazek, 1979an sortu zuteneko arrazoi berberengatik, euskarari herri honen eraikuntza eta askatze prozesuan dagokion lekua, erdigunea izan dezan eragiteko konpromisoa berresten du.

Euskarak eraman zuen abertzaletasunera Txillardegi. Eta guri badagokigu, garaiotan arduraz jokatzea, eta euskara, euskalduntasuna gutxienez abertzaletasunaren pare kokatzeko eragitea. Euskal Herrira aldaketa etorriko bada, euskarari eta herri euskaldunari dagokion erdigune politikoan kokatuta etorriko da. Ezin dugu geroko utzi. Euskara delako euskaldunon aberria eta gainontzeko herrietatik berezi egiten gaituena. Baita munduko egiten gaituena ere. Euskararik gabe Euskal Herririk izango ez delako.

Harro euskalduna izateaz Txillardegi. Harro gu bera gure erreferente izateaz. Horregatik, guk behintzat argi daukagu, gure omenaldia bere bidea jarraitzea izatea, euskaldun eta harro.

Hesia urraturik

Libratu huen euskara, Txillardegi

Lotura guztietatik

Estatuen mugetatik

Aske sentitu nahirik, euskaldun eta burujabe sentitu nahirik

Eskerrik asko Txillardegi