Hizkuntzaren normalizazioaren bidean egindako politikek ez dute lekurik egungo legalitatean. Horixe bera berretsi du Espainiako Estatuko Abokadutzak makina bat udalen kontrako sorgin heiza hasi ondotik. Gipuzkoako 10 udalerri auzibidean dira kontratazio publikoetako hizkuntza irizpideak tarteko. Oztopoak oztopo, Gipuzkoako erakundeek aurrera jarraitzen dutela azpimarratu zuten atzo. Gipuzkoako Foru Aldundiko Euskarako zuzendaria den Zigor Etxeburuak euskararen ofizialtasuna praktikan gauzatzeko zailtasunak arbuiatu zituen. Bide batez, Eusko Jaurlaritzari zuzendu zitzaion, aferari konponbidea eman edota hori ezinezko badu, egungo markoak ezartzen dizkigun mugak aitortu eta berau gainditzeko lan egin dezan.

Eragile euskaltzaleak nazio mailan abian jarritako “Udalak eta biok, euskaraz” dinamika herriek gauzatu behar dute. Zentzu horretan, urruñarrek eman dute estraineko pausoa, pintxo, talo eta euskal musikarik falta izan ez zuen gaualdian. Lehen egitekoa “Urruñan bizi” aldizkaria euskaraz egin dezaten herritarrak engaiatzea izango da. Horrela jarraituko dute, hurrenez hurren, Urruña eta Euskal Herria euskaldundu arte. 

“Inposaketa ororen aurka” daudenen inposaketak aurrera doaz. Zarautz eta beste 35 udalerriri euskara lehenesteagatik argudiotzat hartuta helegiteak jarri ondoren, Nafarroako Auzitegi Administrazioak Olaztiko udalak martxan jarritako hizkuntza ordenantza baliogabetu du, herri euskalduna itotzea xede eraiki den legedia betetzen ez dutela argudiatuta. Bestalde, udal hauei babesa eskaini eta dinamika berri bat abiatu du EHEk, herritarrak aktibatuz udal administrazioan eragiteko peskizan.

EHEk Senperen aurkeztu duen egitasmoaren helburuek ez dute sekreturik: “Herritarrak aktibatu nahi ditugu, euren eskari zuzen eta borondatetik abiatuta, aldaketak eragin eta norbanakook herriko etxe zein udalekiko ditugun harremanak euskaraz izan daitezen”.

Auzoko festak zirela eta, EHEk ekimena egin zuen iragan larunbatean Txantrean. Udalak 2012an onartutako euskara ordenantza betetzen ez zuela medio, plaka erdalduna euskarazkoarekin ordezkatu zuten. Ekimena EHEk nazio mailan udalei begira datozen egunotan aurkeztuko duen dinamikaren baitan kokatu zuten, herri aktibazioaz udalen hizkuntza politiketan eraginez, betiere euskarari lehentasuna emango dioten politika eraginkor eta burujabeak izatearen bidean.

Euskarari lehentasuna emateko hainbat udalek azken hileotan onartu neurriei Espainiako Estatuko Abokatuak jarritako helegiteen aurrean urratsa egin du EHEk. Zarauzkoarekin batera beste 35 udalerri -eta hauek onartutako hizkuntza irizpideak- daude Estatuko Abokatuaren jomugan. Eraso berriaren aurrean, aipatu udalek hartutako erabakiak txalotu, eta horiek herritarrengandik duten babesa irudikatu nahi izan du EHEk mosaiko erraldoiaren bidez.

Carlos Urkijok bultzatuta, Estatuko abokatuak Zarauzko zein beste 35 herritako udalek adostutako hizkuntza irizpideei helegiteak jarri zizkien. Hori jasandako udalei "babes osoa" agertu eta espainiar Estatuko ordezkariaren zein abokatuen jarrera salatzeko mosaiko erraldoia antolatu du igandean Zarautzen bertako EHEk. Mosaikoaz gain, kalejira eta hamaiketakoa ere izango dira.  

Zarauzko Udalak adostutako hizkuntza irizpideen harira Espainiar Estatuko abokatuak jarritako helegitea salatzeko prentsaurrekoa egin dute Zarauzko EHEko kideek. “Gure hizkuntzan” bizi nahi dutela azpimarratu ondoren, hori “ahalbidetzeko” urratsak ematen ari eta “oztopoak” jasan dituzten udalei “babes osoa” agertu eta “Euskal Herri euskaldunaren bidean jarrai dezaten” dei egin die.

Zarauzko udalak herritarrekin euskara hutsez harremantzea ahalbidetuko zuten hizkuntza irizpideak adostu ondoren, helegitea jaso du Espainiako delegatuaren bidez, ustez legea urratzen duelakoan. Horren aurrean, “arazo nazionala” dela kontutan izanik, erantzun bateratua galdegin du Zarauzko euskalgintzak. 

Carlos Urquijo Espainiako Gobernuak  Araba, Bizkaia eta Gipuzkoan duen ordezkariak bultzatuta Estatuko Abokatuak Lezo, Anoeta eta Zestoako udalen hizkuntza irizpideei helegiteak jarri zizkien. Erabaki horrek beste 33 herri erakunderen hizkuntza irizpideak auzitan jarri ditu. Honen aurrean kikildu ez, eta Zarauzko udalak erabaki ausarta hartu du, adostasun zabala lagun: irailetik aurrera herritarrekin euskara hutsean ariko dela jakinarazi du, "euskaldunak bigarren mailako herritarrak izateari uzteko erabaki garrantzitsua" hartuz, Gari Berasaluze euskara zinegotziaren hitzetan. Neurri horrekin euskaraz bizitzea oztopatu nahi digutenei ere mezu garbia helarazi zaie inplizituki: "ez gara espaloitik jaitsiko!"